maandag 22 februari 2010
Eén van de schriften waarvan wij in deze blog gebruik maken, is afkomstig van Maria Donders-van de Vliet. In de jaren '80 van de vorige eeuw werd het aan het Archief geschonken door een van haar achterkleinkinderen: mevrouw van Eijk.
In 1775 werd Maria, dochter van Johannes van de Vliet en Elisabeth van den Houdt in Tilburg geboren. Zij trouwde op 27 juli 1801 met Adriaan Donders, samen kregen zij 6 kinderen die haar allemaal overleefde (in die tijd toch tamelijk uitzonderlijk!) Zij stierf in 1841, 65 jaar oud. In 1810 kocht haar man de herberg "De Drie Swaanen" en herdoopte hij het etablissement in "De Gouden Zwaan". Waarschijnlijk was het pand gevestigd op de hoek van de Oude Markt en de Heuvelstraat. De herberg was tot die tijd eigendom van de weduwe van Loduvicus Collin en was een stopplaats voor de diligencedienst tussen Breda en 's-Hertogenbosch. Een interessante zaak om te bestieren dus, met een regelmatige klantenkring: viermaal per week reden de diligences op en neer. De herberg van het echtpaar Donders-Van de Vliet was het overstapstation en de plek waar de goederen werden in- en uitgeladen. De overstaptijd was twee uur: ruim voldoende om een maaltijd te nuttigen en een drankje te drinken.
Het reglement biedt een mooie blik op het reilen en zeilen van zo'n herberg twee eeuwen geleden. De prijzen van eten, drank en overnachten in de herberg waren vastgelegd (in het Nederlands en het Frans!), maar de keuze voor de gast was groot. Zo kon hij bijvoorbeeld kiezen tussen eten in een aparte kamer, de gelagkamer of in de keuken.
De rolverdeling zal traditioneel zijn geweest. Terwijl haar man de herberg bestierde, was Maria waarschijnlijk degene die, al dan niet geholpen door andere kooksters, kookte voor de gasten. Zij had natuurlijk haar eigen recepten, maar haar kookboek vulde zij aan met tips en recepten van haar gasten, die uit alle landstreken kwamen. Het kookboek is zo 'gegroeid' in de eerste periode van de 19de eeuw (tussen 1810 en 1841).
De dienstregeling, de regels waaraan eenieder zich diende te houden en de prijslijst van de herberg zijn terug te vinden in het archief van het Dorpsbestuur van Tilburg (Toegang 003 inv.nr.120terts. Reglement op het Wagenveer van Breda op 'sHertogenbosch. 1783)
Voor een "vertaling" van de gerechten naar de huidige keuken door kok Martin Willemse kunt u terecht in het "Tilburgs Kookbuukske" door Paul Spapens, Martin Willemse, Ineke Stroucken. [1997]
