Weer zo'n verrassend, vrolijk woord: "kwikzilver". Het recept dat ik aantrof in het apothekerschrift sprak meteen tot mijn verbeelding: alchemie! Kwikzilver maken uit lood.  Dat lood giftig is weet iedereen natuurlijk wel en kwik is ook niet zonder gevaar, maar wat dan weer precies kwikzilver is? Gemaakt van lood met zout is dit een mij onbekend chemisch proces.

Dat het gevaar van lood allang bekend is, blijkt wel uit o.a. deze publicatie uit 1756 . In de wikipedia las ik over de toepassing van kwiknitraat in de 18e en 19e eeuw.  Destijds werd kwik(II)nitraat gebruikt om bont los te maken van dieren, en kwikdamp werd gebruikt om vilt te fabriceren, dat onder andere gebruikt werd voor hoeden. Later bleek dit de oorzaak te zijn van hersenbeschadigingen bij mensen die kleding van deze materialen maakten. Hier komt waarschijnlijk ook de Engelse uitdrukking mad as a hatter (zo gek als een hoedenmaker) vandaan.

Benieuwd of het onderstaande recept ook voor deze activiteiten werd gebruikt! Heeft iemand hier weet van?



om Quikzilver úit lood te maaken
Neem Lood dat tot zeer dúnne plaat=
jes geslagen of geplet is.
Leg die plaatjes in een glaazen
vat maar strooy tússen en
op die plaatjes Zout maak het
Glas te [decken] digt toe en laat het
aldus negen dagen onder de
aarde staan. Zoo zúlt gij
goed Quik-zilver hebben volgens
opgaave van Johannes Adam
Weber in zijne Cúriose únd Frücht=
reiche Discúrsen pag 1213, den hoog=
dúitsche uit het latijn gemaakte ver=
taalinge

3 reacties

1. Jojanneke on 26 november 2009 om 13:49

   Sjee, dat werken met vilt zo gevaarlijk was! Ben blji dat dat tegenwoordig gewoon met een blokje zeep wordt gemaakt.
   
   En misschien was het maken van hoeden van vilt niet alleen gevaarlijk, maar het dragen ervan ook.

    
2. Mirjam Heijs on 29 november 2009 om 11:47

   Deskundige toelichting van een collega met chemie-achtergrond: Kwikzilver is de ouderwetse benaming voor het metaal kwik (chemisch afgekort Hg = Hydrargyrum). In het Duits heet dat metaal nog steeds Queksilber of iets dergelijks. Het is onmogelijk normaal gesproken om van lood en zout kwik te maken. Kwik is nl. een scheikundig element en kan dus niet uit een ander element zoals lood gemaakt worden. Onder zeer extreme omstandigheden (zeer hoge druk en zeer hoge temperatuur) is het bijvoorbeeld mogelijk om van grafiet (een vorm van koolstof) (wat in een potlood zit) diamant (andere vorm van koolstof) te maken. Maar gemakkelijk is het niet.

    
3. Petra Robben on 29 november 2009 om 12:10

   Dames, http://www.koudehandenenvoeten.nl/zilver-in-textiel.html
   Zilver in textiel. Nog meer toepssingen. Zilver wordt ook gebruikt in anti-zweet T-shirts in de bergsport. Waar zilver al niet goed voor is.