Er bestaan planten die bij 'vroeger' horen en voor mij is dat toch algauw meer dan 40 jaar geleden. Vooral de vrouwentong, Christusdoorn en hertshoorn. Als kind spreken deze namen natuurlijk tot de verbeelding, maar ook de verschijningsvorm doet mee. Met name de hertshoorn heb ik altijd een prachtige, beetje mysterieuze plant gevonden. Nu weet ik (nog steeds) niet veel van planten en de Latijnse namen zijn me helemaal onbekend. Wat schetst mijn verbazing, toen ik las dat deze hertshoorn kennelijk tot de orchideeën behoort en vroeger een belangrijk geneesmiddel tegen flauwtes en onmachten was! Of heb ik hiermee teveel zaken op een hoop gegooid? De betekenis van castorei is nog in nevenelen gehuld. Welke apotheker komt ons te hulp?


Overigens is het veel potjeslatijn vandaag, lees het originele recept.

Tegen de Flaauwtes en on
magten der Vrouwen

[Rx] Liqúoris Cornu Cervi [33$]
Essentiae Castorei
Spiritus Nitri Dulcis
Essentiae Alexipharmic
Sthalii ana 3 ii
Detúr. Signetúr 80. Druppels
pro dosi

Het gebruik van Orlyaan of "orleaan" als kleurstof voor zijde lijkt een kostbare zaak te zijn geweest. De orleaanboom groeit in Zuid-Amerika en de indianen gebruikten de kleurstof voor het beschilderen van de huid. Tegenwoordig wordt de kleurstof gebruikt in lippenstift en margarine! codenummer E160! De kleurstof wordt (in Frankrijk) nog steeds gebruikt voor het kleuren van de korst van kazen. Voor het originele recept klikt u hier.


om zijde stoffen of linten
orange te verwe te geeven

Neemt 1/4 [&&] Orlyaan
1/2 lood Gom
en voor 4 duiten Potasch
waater na Rato. dit dan aan de kook
maaken; als het kookt dan het lint
of de stoffe daar in doen en mede laaten
doorkooken; dan uithalen en aanstonds
in koud water doen

Rum Pudding

Voor 4 stuivers end witte Brood fijn gewre
ven 1/4 rozijne 1/4 krinte 6 eijers apart
Dooyers en wit geklopt 1 wijn glas rum
1/4 witte Zuiker dit alles door elkaar geroerd
en in de pan gedaan die men eerst goed
bestrijkt en moet een goed uur koken

Voor het originele recept, klik hier.

Patrijzen braden

de patrijzen worden uitgehaald en gebraden als kippen de poten worden schuins over
een gelegd en vastgebonden tot dat zijgebraden zijn, men moet niets van de poten afsnijden als de nagels men moet de veeren van de kop niet uitplukken maar moet met de veeren er op gebraden worden
------------------------------------------------
Sneppen braad men op dezelven
manier, maar watersneppen
worden niet uit gehaald, en men
legt sneedjes wittenbrood er onder die
men van de sous laat doortrekken
en brengt ze mede op tafel

Voor het originele recept, klik hier.

Dit keer een special voor vrouwen. In de boedel van mijn tante die naar een verpleeghuis verhuisde, trof ik het boekje "Het Boek voor Moeder en Dochter. volledig onderricht in alles wat eene vrouw, als huishoudster en moeder, dient te weten. met kerkelijke goedkeuring." het boekje werd uitgegeven in 1907 en merkwaardig genoeg geschreven door een 'R.K. Priester'. Het is een fascinerend boekje waarin veel bekende en onbekende huismiddeltjes beschreven staan, maar ook (en vooral) veel regels die moeten worden nageleefd vooraleer het stempel "goede R.K huisvrouw" te kunnen krijgen. Ik zal nooit in die categorie terecht komen, te laat onder ogen gekregen... gelukkig.

Veel huismiddeltjes en tips die we in de receptenboekjes tegenkomen, staan hier ook in dit boekje, maar natuurlijk niet de echte medische recepten, daar had de priester zich kennelijk niet mee te bemoeien. En zeker niet met die heel intieme, vrouwelijke recepten. Zoals de volgende twee recepten voor het opwekken van weeën


om Weeën te verwekken.
[Ry] een handvol Melisse
afgetrokken in kookend waater.
eenige drúppelen Liquor anodyni
Mineral. Hofmanni
doet van het afgegooten waater
een theekopje vol en giet daar
in eenige druppels van de Liquor
Anod.
geeft van tijd tot tijd die gifte

om weeën te verwekken.
[Ry} Borax 2 scrupels.

Meer lezen over Melisse
en het originele recept.

Een huismiddeltje deze keer. Of de slager nog varkensreuzel verkoopt?

&16
Om ijzer tegen t roesten te bewaa=
ren
Neemt 1/4 ongezouten verkens
reusel (gesmolten
2 lood potlood
1 stuiver boomoly
1 lood campher
met dit mengzel wel door een ge
daan bestrijk het ijzer

Het wordt tijd voor een inktrecept, zwarte inkt. Dat is moeilijk kiezen: in het apothekersschrift kwam ik alleen al voor zwarte inkt aan dertig (30!) verschillende recepten! Dan maar gewoon bij het begin beginnen: #1.



#1.om Zwarten inkt te maaken
Neemd
1/4 Gestooten Galnooten
1/8 Kooper-rood
2 lood Gom
1 lood Zout, te zaamen
op
1 pint regenwaater en
1/2 pint azijn bij het vúúr
of in sterke zonneschijn
getrokken.

#2
Om Zwarten inkt te maaken
die wat meer blinkt en
schielijker op het papier op
droogd neemt de Ingredi=
enten $1 opgegeeven, behal
ven dat in plaats van 2 lood
gom 4 lood genoomen werde
en behandeld het voor het
overige in maniere voorschree
ven.


Of wilt u liever het originele recept zien?

Febr(uari) Moestuin omspitten
Maart Zuuring verplanten met wass(ende) maan op 4 voetsbedden 1 1/2 voetpaden in goeden welgemesten grond lommerig dikwijls afsnyden en met rotte mist bedekken.
Peterselie zaayen met n(ieuwe) maan - 4 v(oe)tbedden.
(1) Seldrie zaayen met n(ieuwe) m(aan) op rab.(?) voor schutt. 3 v(oet) breedte
(3) Dragon planten --- wass(ende) m(aan)- rab. ---- ----- gen 't zuiden
(4) Radys zaayen afgaande maan op rab. -------------------------------------
Aardbezien zaaijen en planten op bedden v(an) 4 voet -
4 regels
en in de reyen elke plant 1 voet van elkaar
in goeden vett. grond, en lommerig. Omze zuiver te
plukken bestrooid men de bedden met een weinig wit
zand - Des winters met molm bedekken. - om
groote aardb. te krijgen moet men jaarlijks nieuwe
planten verplanten en alle zijdscheuten, als ook
de laatste bloemen en knoppen afnypen.
April (4) Radys zaayen met volle maan enz. als boven.
Keulen ----- -- afg. ----- op 4 v(oet) bedd(en).
(3) Peterzalie wortelen zaayen afg. maan op 4 v(oet) bedd(en).
(5) Romulatren en prey (5) zaayen ---------------------------
Mey Tuinkers zaayen nieuwe maan (2)
(4) Radys --- volle --- op 4 v(oet)bedd(en)
Juny (4)Radys --- volle --- Rab als boven 3 v(oetbedden)
Aug. Begin Peterselie zaayen N(ieuwe) maan op 4 v(oet)bed(den)
Half Aardbeien verplanten als in maart
Sept Zuuring ------ Wass(ende maan) --- Rab
(1) op een warme plaats in goeden vetten grond, en ruim
ophoogen met molm 's winters met ruige mist dek
ken om dat ze niet veel tegen koude kan.
(2) Kers niet te laag by den grond afsnyden
(3) in de schaduw vogtig en zondig heel ruim; het loof
niet afsnyden
(4) den grond met houtasch bestrooyen om van de aardvloo
yen te bevrijden
(5) in november uit den grond doen de Romulatren
(6) de prey by het verplanten de wortelen te zuiveren met
een schaar en de punten afsnyden
(7) de seldery, welbegieten, met aarde aanhoogen om geel
te worden - by vriezend weer uit den grond

N.B. alle wintergroenten 10 dagen na St.Jan te zaayen om niet in
't zaad te schieten

Voor het origineel, klik hier.